ADMINISTRATIVE DIVISION OF THE DIYAR BAKR REGİON IN THE XIIIth-XVIth CENTURIES

Diyâr-ı Bekr bölgesi, hem doğu-batı de kuzey-güney arasında bir geçiş noktası olmanın yanında, ticaret yollarının kesiştiği kavşak olması hasebiyle tarihi önem arzetmiştir. Bu özelliğiyle birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan bu bölge, zengin siyasî, sosyo-ekonomik ve kültürel geçmişe sahiptir. Buna binaen sürekli cazibe merkezi olmuş önemini korumuştur. Anadolu’ya gelen Türkmenlerin ilk yerleşim yerlerinden Bekr, millete yapmıştır. Faklı unsurları bünyesinde barındıran bölgesinde, Moğol İstilası ile başlayan siyasi çekişmeler takip eden üç yüz yılda da devam etmiş bölge eski müreffeh görüntüsünden uzak kalmıştır. Binaenaleyh XIII-XVI. asır aralığı siyaseten tam kaos ortamına dönüşmüş bölgenin yapısı bundan ziyadesiyle etkilenmiştir. Doğal olarak sınırları durumdan etkilenmiş idarî taksimat bakımından değişim yaşanmıştır. yüzden çalışma yüzyıl aralığındaki idari yönetimi taksiminde yaşanan değişimlere odaklanmıştır. X-XIII. asırda eserler veren müelliflerin bölgesini tarif ettikleri sınırlar, Moğolların bölgeye hakim olmalarıyla değişikliğe uğramıştır. Hatta el-Cezire Rebia Mudar kısma ayırma usulünden vazgeçtikleri anlaşılmaktadır. Nitekim Hülagû devrinden itibaren İlhanlıların bölgesinin kısmını zamanla Musul’un merkez gösterildiği bölgesi adı altında birleştirdikleri görülmektedir. İlhanlılar savaş halinde Memlûk döneminde, müelliflerinin hakkında verdiği bilgiler ise daha çok X. İslam coğrafyacılarının tekrarından ibaret olduğu için ayırmaya gözlenmiştir. Fakat kendi dönemleri verdikleri kayıtlarda yine ismini nadiren kullandıkları buna karşın ön plana çıkardıkları Bundan dolayı çalışmayla karmaşık tanımı üzerinden taksimatı edilecektir. olmasından Osmanlıların bölgeyi ilhak döneme kadar tespit edilip, XIII. asırdan XVI. asra dönemde taksimatın değişimi üzerinde durulacaktır. izleyebilmek adına geniş kaynak yelpazesi kullanmak gerekmektedir. Zira coğrafyacılarından başlamak, akabinde tarihçilerinin eserlere bakmak en nihayetinde kayıtlarını elzemdir. asrın bölgedeki unsuru Osmanlılar birlikte Akkoyunlu Safevi ihmal etmemek gerekir. dönem bütün kaynakları titizlikle inceleyerek hazırlanmış incelemiştir.